15 juni is de internationale dag tegen oudermishandeling en daarom willen wij hier met dit artikel extra aandacht aan besteden.

Ouderenmishandeling in verpleeghuizen? Niet bij ons.. Maar is dat zo?

Confronterend, want het laatste wat je wilt is kwetsbare bewoners van het verpleeghuis- al dan niet met dementie – verwaarlozen. Maar als we de definitie bekijken van ouderenmishandeling, moeten we erkennen dat dit vaak voorkomt. En ja, dat is écht onbedoeld.  

Wat valt onder ouderenmishandeling?

”Ouderenmishandeling is het handelen of het nalaten van al degenen die in een terugkerende persoonlijke of professionele relatie met de oudere (iemand van 65 jaar of ouder) staan, waardoor de oudere persoon lichamelijke en/of psychische en/of materiele schade lijdt dan wel vermoedelijk lijden zal, en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid.

We onderscheiden vijf vormen die dikwijls in combinatie voorkomen:

  • Fysieke mishandeling
  • Psychische mishandeling (inclusief schending van recht op privacy)
  • Verwaarlozing
  • Financieel misbruik
  • Seksueel misbruik

Soms wordt schending van rechten als een aparte vorm benoemd, maar alle vormen van ouderenmishandeling zijn in wezen schending van rechten van ouderen.”

Onbedoeld verwaarlozing in het verpleeghuis

Verwaarlozen: “Het nalaten van zorg, ondersteuning, aandacht en/of genegenheid waardoor er niet wordt voorzien in een belangrijke (levens)behoefte wat nadelige gevolgen met zich meebrengt voor de oudere.” 

“15.30 uur, in de huiskamer zitten negen bewoners (het is immers kleinschalig wonen) die nooit voor elkaar kozen. Vijf dames zitten aan tafel waarvan twee met gesloten ogen, één dame roept voortdurend dat ze naar de wc wil, de vierde trekt blaadjes van de kunststof plant die op tafel staat en de vijfde praat met de vrijwilligster die ook aan tafel zit. Bij het raam zit een oudere heer en staart naar buiten. Hij zit er al de hele dag en is na de verzorging van vanmorgen niet van z’n stoel geweest, heeft sindsdien niemand gesproken. Een andere man probeert steeds de gesloten keukenkastjes te openen. Hij is geïrriteerd en vloekt. In de slaapkamer die grenst aan de huiskamer ligt een oude man, hij heeft een “beddag” om prikkels te voorkomen. Twee verzorgenden proberen een man van 96 op de gang te overtuigen dat hij hier woont en niet meer aan de Jan Steenlaan. De man heeft dementie.” 

Zorgmedewerkers en mantelzorgers overbelast

Dit is geen uitzonderlijke situatie, wel een structurele. Het is beslist geen kwade opzet. Zorgmedewerkers en mantelzorgers zijn vaak gefrustreerd en overbelast, weten ook niet meer hoe ze met beperkte middelen, tijd en energie iedereen gepaste aandacht moeten geven. Toch is het belangrijk om bovenstaande te herkennen als onbedoelde verwaarlozing. Het is een serieus probleem dat gezien en erkend moet worden. Pas als de ernst doordringt kunnen we hier prioriteit aan geven. 

We hebben elkaar nodig!

De complexiteit van het ziekteproces, de werkdruk, gebrek aan kennis over communicatie bij dementie, het onbegrepen gedrag van bewoners en gebrek aan betekenisvolle dagbesteding veroorzaakt onbedoelde verwaarlozing. Laten we naar elkaar luisteren en samenwerken. De mantelzorger wordt ontlast, de zorgmedewerker oefent haar vak weer met plezier en liefde uit, betekenisvolle dagbesteding op maat door geluksbrengers haalt werkdruk weg bij zorgmedewerkers en de kwetsbare bewoner zal gezien, gehoord en gekend worden.